Ρύθμιση οφειλών μέσω του Κώδικα Δεοντολογίας

Ο νέος αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας δίνει την δυνατότητα σε νοικοκυριά και πολύ μικρές επιχειρήσεις, να ρυθμίσουν τα δάνειά τους απευθείας με την τράπεζα ή τον διαχειριστή Δανείου σε διμερές επίπεδο. Το θεσμικό πλαίσιο του Κώδικα Δεοντολογίας καθορίζεται από τον Νόμο 4224/2013 και τις σχετικές οδηγίες (Οδηγίες 1, Οδηγίες 2) της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ).
Ο Κώδικας Δεοντολογίας αφορά σε δανειολήπτες όλων των ειδών, όπως μισθωτοί, συνταξιούχοι, εργαζόμενοι, ελεύθεροι επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενοι, εταίροι και μικρές επιχειρήσεις (π.χ. μικρέμποροι) με ετήσιο κύκλο εργασιών έως 1 εκατ. ευρώ, ενώ δεν αφορά σε μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις.
Οι λύσεις που παρέχει ο Κώδικας Δεοντολογίας μπορεί να είναι η προσωρινή ή η οριστική διευθέτηση των δανείων. Ως διευθέτηση δανείων νοείται μια λύση ρύθμισης οφειλών που δύναται να περιλαμβάνει για παράδειγμα την επιμήκυνση της διάρκειας αποπληρωμής του δανείου, τη μειωμένη δόση πληρωμής, την προσωρινή καταβολή μόνο τόκων, το διαχωρισμό της οφειλής, τη διαγραφή μέρους της συνολικής απαίτησης.

Βήματα για τον οφειλέτη
Σύμφωνα με το ανωτέρω θεσμικό πλαίσιο, ο οφειλέτης όπως και οι διαμένοντες μαζί του στο ίδιο σπίτι (π.χ. σύζυγος, εξαρτώμενα ενήλικα μέλη) καθώς και οι συνοφειλέτες και εγγυητές του, πρέπει να προβούν στα παρακάτω βήματα:
• 1ο βήμα: να εκκινήσουν τη διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας με τη συμπλήρωση του εντύπου Τυποποιημένης Οικονομικής Κατάστασης (Τ.Ο.Κ.) και την υποβολή αυτού στην αρμόδια τράπεζα ή διαχειριστή δανείου
• 2ο βήμα: να διαπραγματευτούν με τον πιστωτή επί της ρύθμισης που θα προταθεί

1ο Βήμα - Έντυπο Τ.Ο.Κ
Η ορθή και πλήρης συμπλήρωση του εντύπου Τ.Ο.Κ. (με πλήρη καταγραφή όλων των οικονομικών και άλλων στοιχείων, δηλαδή όλων των εσόδων / εισοδημάτων από όλες τις πηγές καθώς και όλων των εξόδων που απαιτούνται για τη διαβίωση όλων όσοι διαμένουν στο ίδιο σπίτι), καθώς και η επισύναψη όλων των απαιτούμενων δικαιολογητικών, αποτελεί υποχρέωση και είναι προς όφελος του δανειολήπτη.
Αποτελεί ένα ιδιαιτέρως κρίσιμο σημείο διότι οποιοδήποτε ποσό χρημάτων περισσεύει (αφού καλυφθούν όλα τα έξοδα της οικογένειας), σημαίνει ότι θα πρέπει να δοθεί στην τράπεζα για την αποπληρωμή των δανείων.
Στην περίπτωση εταιρείας ή επιχειρηματικής δραστηριότητας, τότε θα πρέπει να κατατεθούν και όλα τα οικονομικά της στοιχεία όπως και ένα επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) για την τεκμηρίωση των εσόδων - εξόδων.
Σε περίπτωση ελλιπούς συμπλήρωσης του εντύπου Τ.Ο.Κ., τότε η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείου δύναται να κατατάξει τον οφειλέτη, συνοφειλέτη και εγγυητή στην κατηγορία του μη συνεργάσιμου δανειολήπτη. Αυτό σημαίνει ότι δεν συνεργάζεται για την παροχή των απαιτούμενων πληροφοριών, με σκοπό να διαπιστωθεί αν όντως έχει οικονομική αδυναμία ή αποτελεί στρατηγικό κακοπληρωτή. Μια τέτοια ανεπιθύμητη εξέλιξη θα δυσχεραίνει τη θέση του οφειλέτη, καθώς θα διακόψει την διαδικασία ένταξης του στον Κώδικα Δεοντολογίας.

Προς αποφυγή μίας τέτοιας δυσάρεστης για τον οφειλέτη κατάστασης θα πρέπει να είναι συνεργάσιμος. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να δίνονται στην τράπεζα όλες οι σχετικές πληροφορίες χωρίς αυτό να μεταφράζεται σε υποχρέωση αποδοχής σε καθετί που ζητεί η τράπεζα, αφού αρκετά θέματα αποτελούν σημείο διαπραγμάτευσης μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη.

2ο Βήμα - Διαπραγμάτευση επί της πρότασης ρύθμισης οφειλών
Μετά την υποβολή ενός ορθού και πλήρως συμπληρωμένου Τ.Ο.Κ., η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείου το εξετάζει και επικοινωνεί με τον οφειλέτη, συνοφειλέτη και εγγυητή του, βάσει τυποποιημένης διαδικασίας, με σκοπό την παροχή μιας πρότασης που περιέχει συγκεκριμένη λύση (ή εναλλακτικές λύσεις) ρύθμισης οφειλών.
Για να καθοριστεί η λύση ρύθμισης, εξετάζονται τα διαθέσιμα εισοδήματα (δηλ. έσοδα μείον (-) εύλογες δαπάνες διαβίωσης), καθώς και η περιουσία του οφειλέτη όπως επίσης και όσων διαμένουν μαζί του στο ίδιο σπίτι (π.χ. σύζυγος, εξαρτώμενα ενήλικα μέλη) και η περιουσία των συνοφειλετών και εγγυητών του.
Τα όρια των ευλόγων δαπανών διαβίωσης, δηλ. των αποδεκτών εξόδων της οικογένειας, έχουν καθοριστεί από την ΕΛΣΤΑΤ. Οι εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξάνονται σε ειδικές / έκτακτες περιπτώσεις (π.χ. ασθένεια, αναπηρία κλπ).
Η ρύθμιση οφειλών επιτυγχάνεται, μέσω διαπραγμάτευσης μεταξύ πιστωτή και οφειλέτη. Η τράπεζα ή ο διαχειριστής δανείου δεν είναι δυνατό να λάβει από όλους τους ανωτέρω εμπλεκόμενους χρήματα που είναι λιγότερα από την αξία ρευστοποίησης όλων των περιουσιακών στοιχείων τους.

Συνεπώς, το ποσό που πρέπει να καταβάλει ο οφειλέτης:
• εφάπαξ, προκύπτει από την εμπορική αξία (αξία ρευστοποίησης) ολόκληρης της περιουσίας (υποθηκευμένης και μη) τόσο του οφειλέτη, όσο και των συνοφειλετών και εγγυητών

• σε δόσεις, προσαυξάνεται με τους αντίστοιχους τόκους.

Ο οφειλέτης και στις δύο παραπάνω περιπτώσεις μπορεί να προβεί σε συναινετική παράδοση ή πώληση κάποιων περιουσιακών του στοιχείων ώστε να μπορέσει να αποπληρώσει το χρέος του (εφάπαξ καταβολή ή μείωση των μηνιαίων δόσεων).

Μερική Διαγραφή Χρέους
Σημειώνεται ότι διαγραφή χρέους («κούρεμα») δεν επιτρέπεται εφόσον:
• το χρέος είναι μικρότερο από το σύνολο της αξίας της περιουσίας όλων των ανωτέρω εμπλεκόμενων ατόμων και
• το χρέος μπορεί να αποπληρωθεί από τα χρήματα που περισσεύουν από τα εισοδήματα τους μετά την αφαίρεση των εύλογων δαπανών διαβίωσης, σε ένα μακροχρόνιο ορίζοντα (π.χ. σε 20 έτη).

Μη ένταξη οφειλέτη στον Κώδικα Δεοντολογίας
Σε κάθε περίπτωση και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας ο οφειλέτης μπορεί να υποβάλλει αίτηση υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών. Για το διάστημα αυτό αναστέλλεται η εν εξελίξει διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας. Εάν δεν προκύψει μια λύση ρύθμισης μέσω του εξωδικαστικού μηχανισμού, τότε δύναται να συνεχιστεί η διαδικασία του Κώδικα Δεοντολογίας.
Σε περίπτωση που ο οφειλέτης, συνοφειλέτης και εγγυητής αδυνατούν να αποπληρώσουν τις οφειλές τους, τότε κατατάσσονται στην κατηγορία των μη βιώσιμων οφειλετών και οι πιστωτές εκκινούν τα αναγκαστικά μέτρα εναντίον τους (δηλ. κατασχέσεις λογαριασμών και πλειστηριασμούς περιουσίας).

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ
• Αναθεωρημένος Κώδικας Δεοντολογίας (Αρ. Απόφ. 392/31.5.21, ΦΕΚ 2411/Β/7.6.21)
• Αναθεώρηση του Κώδικα Δεοντολογίας του Ν. 4224/2013 (Αρ. Απόφ. 195/1/29.07.2016, ΦΕΚ 2376/Α/2016)
• Κώδικας Δεοντολογίας Ν. 4224/2013
• Όροι και προϋποθέσεις διατήρησης της ισχύος της εγγύησης του Ελληνικού Δημοσίου σε περιπτώσεις ρυθμίσεων δανείων» (Αρ. Απόφασης 2/94253/0025, ΦΕΚ 5960/Β’/31.12.2018)

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
• Έντυπο Τ.Ο.Κ.
• Προσυμπληρωμένο Τ.Ο.Κ.
• Οδηγίες Συμπλήρωσης Τ.Ο.Κ.
• Πρακτικές οδηγίες οριστικής ρύθμισης οφειλών απευθείας με Τράπεζες/Διαχειριστές δανείων