1. Η προστασία πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς έληξε;

Όχι. Η προστασία της πρώτης κατοικίας ή/και λοιπής περιουσίας από πλειστηριασμούς επιτυγχάνεται μόνο αφότου ο πολίτης υποβάλει μια αίτηση για ρύθμιση των οφειλών του και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις της οικονομικής αδυναμίας του. Αίτηση μπορεί να υποβάλει, κατά περίπτωση, σύμφωνα με τα διαθέσιμα εργαλεία ρύθμισης οφειλών, όπως:

1. το Πρόγραμμα Επιδότησης Αποπληρωμής Στεγαστικών και Επιχειρηματικών Δανείων με Υποθήκη σε Κύρια Κατοικία και προστασία της πρώτης κατοικίας (Νόμος 4605/2019),
2. ο Νόμος ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων που περιλαμβάνει τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά (άνεργοι, μισθωτοί, συνταξιούχοι), τους ελεύθερους επαγγελματίες και τους μικρο-εμπόρους (Νόμος 3869/2010)
3. ο Εξωδικαστικός Μηχανισμός για τις επιχειρήσεις (Νόμος 4469/2017)
4. ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών για φυσικά πρόσωπα και μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Νόμος 4224/2013).

Σε όλα τα ανωτέρω εργαλεία ρύθμισης οφειλών λαμβάνεται υπόψη το συνολικό εισόδημα του νοικοκυριού ή της επιχείρησης αντίστοιχα, έτσι ώστε να διαμορφώνεται ένα κατάλληλο πρόγραμμα αποπληρωμής των οφειλών, το οποίο να μπορεί να το καλύψει ο οφειλέτης.

2. Ποιους προστατεύει ο τροποποιημένος νόμος ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων;

Οι διατάξεις του αναθεωρημένου Ν.3869/2010 που ισχύουν από 1ης Ιανουαρίου 2016 έως την 28η Φεβρουαρίου του 2019, προστατεύουν αποτελεσματικά την πρώτη κατοικία των πολιτών που βρίσκονται σε οικονομική αδυναμία και εφόσον πληρούν τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

Α. Εφόσον η αντικειμενική αξία της κύριας κατοικίας δεν υπερβαίνει τις 180.000 ευρώ για έναν ενήλικα (ποσό που προσαυξάνεται ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη σε 220.000 για ζευγάρι, 240.000 για οικογένεια με 1 τέκνο, 260.000 για οικογένεια με δύο τέκνα και 280.000 για οικογένεια με τρία τέκνα)

και

το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα του οφειλέτη δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης προσαυξημένες κατά 70%, δηλαδή κυμαίνεται μεταξύ 13.906 ευρώ και 40.800€ ευρώ ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση (οικογενειακό εισόδημα ενήλικα: 13.906 ευρώ, ζευγάρι: 23.659 ευρώ και κάθε παιδί: 5.714 ευρώ), τότε αναδιαρθρώνονται τα δάνεια με βάση τις δυνατότητες αποπληρωμής και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης του οφειλέτη και του προσφέρεται πλήρης δικαστική κάλυψη.

Β. Εφόσον συντρέχουν κάποιες πρόσθετες προϋποθέσεις, δηλαδή:

Η αντικειμενική αξία κύριας κατοικίας κυμαίνεται μεταξύ 120.000 και 220.000 ευρώ, προσαυξημένη ανάλογα με την οικογενειακή κατάσταση του οφειλέτη (ένας ενήλικας: 120.000 ευρώ, ζευγάρι: 160.000 ευρώ και 20.000 ανά τέκνο),

και

το ετήσιο εισόδημα δεν υπερβαίνει τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης, δηλαδή κυμαίνεται από 8.180 έως 24.000 ευρώ (άγαμος: 8.180 ευρώ, ζευγάρι: 13.917 ευρώ και κάθε παιδί: 3.361 ευρώ)

το Δημόσιο καλύπτει έως και το 95% των μηνιαίων καταβολών επί τριετία.

Με βάση αυτές τις διατάξεις, η περίοδος αποπληρωμής δύναται να επιμηκυνθεί έως 35 έτη και η συνολική οφειλή να προσαρμοστεί στα επίπεδα της μειωμένης εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας του.

Για όλες τις κατηγορίες προβλέπεται η δόση να υπολογίζεται εκ νέου, με βάση την εμπορική αξία του ακινήτου (το χρέος μειώνεται μέχρι την εμπορική αξία του ακινήτου) και τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Με αυτόν τον τρόπο δίνεται η προοπτική διαγραφής των οφειλών κατά το ποσοστό της μείωσης της εμπορικής αξίας των κατοικιών και η έως 35 χρόνια παράταση της αποπληρωμής του υπολοίπου, με βάση τις πραγματικές δυνατότητες αποπληρωμής.

3. Κινδυνεύω από πλειστηριασμό ή κατάσχεση ή με απειλούν με αυτό οι εισπρακτικές. Με προστατεύει ο Νόμος ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010);

Με την κατάθεση της αίτησης προστατεύεται ο αιτών, από πλειστηριασμούς και κατασχέσεις, με αυτόματη αναστολή αυτών των αναγκαστικών μέτρων. Προστατεύεται αυτομάτως τόσο η πρώτη κατοικία όσο και τα υπόλοιπα περιουσιακά στοιχεία και οι καταθέσεις. Ωστόσο η προστασία αυτή παρέχεται για ένα χρονικό διάστημα, μέχρι να επιτευχθεί μια ρύθμιση οφειλών, την οποία θα πρέπει να τηρεί ο οφειλέτης. Εφόσον ο οφειλέτης δεν τηρεί τη συμφωνημένη ρύθμιση οφειλών, τότε δεν προστατεύεται η περιουσία από πλειστηριασμό.

4. Όσοι δεν μπορούν να ενταχθούν στον Νόμο ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010) και έχουν αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεών τους είναι εκτός προστασίας;

Δεν υπάρχουν κατηγορίες του πληθυσμού (φυσικά πρόσωπα και ελεύθεροι επαγγελματίες) που δεν μπορούν να ενταχθούν στον Νόμο ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010) εφόσον έχουν αποδεδειγμένα αδυναμία αποπληρωμής των υποχρεώσεών τους.
Πολλοί επιλέγουν να μην ενταχθούν αν έχουν περίσσευμα περιουσιακών στοιχείων και ακολουθούν την εξωδικαστική οδό. Σε αυτήν την περίπτωση τα φυσικά πρόσωπα και οι ελεύθεροι επαγγελματίες που δεν επιθυμούν να ενταχθούν στον Ν.3869/2010 έχουν την προστασία, που απορρέει από τον Κώδικα Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος, που οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να ακολουθούν σε περίπτωση που ο δανειολήπτης το ζητήσει.

Σε γενικές γραμμές προστατεύονται με βάση το στατιστικό δεδομένο των εύλογων δαπανών διαβίωσης που επικύρωσε το Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΚΥΣΔΙΧ) και δεν υποχρεώνονται να πληρώσουν πάνω από τη διαφορά των εισοδημάτων μείον τις δαπάνες διαβίωσης, ανάλογα με την οικογενειακή τους κατάσταση (εύλογες δαπάνες διαβίωσης).
Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να ενημερώνουν τις τράπεζες και να ζητούν εγγράφως τις προτάσεις, που τους κάνουν, για ρυθμίσεις των οφειλών τους.

Οι ατομικές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις προστατεύονται αυτόματα από πλειστηριασμούς και κατασχέσεις από την αίτηση τους στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό εφόσον έχουν έστω και ένα ευρώ κέρδος πριν τις αποσβέσεις και πριν την πληρωμή των τόκων και των φόρων σε ένα από τα τελευταία τρία χρόνια. Εάν δεν πληρούν τις προηγούμενες προϋποθέσεις, προστατεύονται σε προπτωχευτικό στάδιο από τη διαδικασία εξυγίανσης του τροποποιημένου Πτωχευτικού Κώδικα.

5. Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν από τον δανειολήπτη για να τύχει της προστασίας, που προσφέρεται με βάση τον Νόμο ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010);

Προϋπόθεση είναι ο δανειολήπτης να έχει πλήρη ενημέρωση για τις δυνατότητες που προσφέρονται με βάση το Νόμο και να υποβάλει αίτηση ένταξης στο δικαστήριο μέσω δικηγόρου. Η προστασία δεν μπορεί να είναι χωρίς αίτηση μέσω δικηγόρου γιατί απαιτείται έκδοση δικαστικής απόφασης.

Για τα χαμηλά εισοδήματα παρέχεται δωρεάν δικηγόρος από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μέσω του θεσμού της νομικής βοήθειας με απλή αίτηση στο Πρωτοδικείο της περιοχής διαμονής.

6. Οι δανειολήπτες που τα δάνειά τους θα μεταβιβαστούν στις εταιρίες διαχείρισης για εξυπηρέτηση ή ολοκληρωτική πώληση θα χάσουν την προστασία από τους παραπάνω νόμους;

Όχι. Ο νόμος για τις μεταβιβάσεις δανείων από τις τράπεζες στις εταιρίες είτε για είσπραξη είτε για πώληση περιέχει όρο, σύμφωνα με τον οποίο, ισχύει η ίδια προστασία που προσφέρεται μέσω του Νόμου ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010) ή του Κώδικα Δεοντολογίας στους δανειολήπτες αυτούς.
Ειδικά πριν από την πώληση δανείων, ο Νόμος υποχρεώνει τις τράπεζες σε διαπραγμάτευση ρύθμισης με τον δανειολήπτη, με τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών. Ακόμα και αν δεν αποφέρει καρπούς η διαπραγμάτευση με την τράπεζα και το δάνειο μεταβιβαστεί, το fund έχει εκ νέου την υποχρέωση να αναδιαπραγματευτεί με τους κανόνες του Κώδικα Δεοντολογίας Τραπεζών. Στο πλαίσιο αυτής της διαπραγμάτευσης ο δανειολήπτης μπορεί να αντιπροτείνει την εξαγορά του δανείου του.

Δηλαδή θα πρέπει και οι εταιρίες να ακολουθούν τη διαδικασία που προβλέπεται από τον Κώδικα Δεοντολογίας, να σεβαστούν τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης καθώς επίσης και τις αποφάσεις ένταξης στον Νόμο ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010). Επιπλέον, οι δανειολήπτες θα έχουν τη δυνατότητα να διαπραγματευτούν τους όρους ρύθμισης των δανείων τους και να ζητήσουν διαγραφή του υπολοίπου που αποδεικνύεται αντικειμενικά ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να αποπληρώσουν.

7. Δεν έχω κύρια κατοικία. Μένω στο ενοίκιο και δεν έχω σημαντικά περιουσιακά στοιχεία. Με προστατεύει ο Νόμος ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010);

Ο Νόμος ρύθμισης των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων (Ν.3869/2010), ιδίως σε περιπτώσεις οφειλετών που δεν έχουν κύρια κατοικία και ανεπαρκή περιουσιακά στοιχεία (υπολογίζεται ότι είναι το 80% των περιπτώσεων των κατόχων καταναλωτικών δανείων-πιστωτικών καρτών), μπορεί να αποδειχτεί ιδιαίτερα ευεργετικός, εξασφαλίζοντας ελάχιστες δόσεις, στο επίπεδο της διαφοράς των εισοδημάτων του αιτούντος μείον τις εύλογες δαπάνες διαβίωσης. Οι δόσεις αυτές θα καλύπτουν όλο το φάσμα των οφειλών, όχι μόνο προς τράπεζες, για μία τριετία. Ειδικά για όσους αντιμετωπίζουν το φάσμα της ανεργίας και των χρόνιων προβλημάτων υγείας, ο Νόμος δίνει τη δυνατότητα στον δικαστή να διατάξει μηδενικές δόσεις ή ελάχιστη δόση 40 ευρώ για μία τριετία. Μετά την τριετία και αν δεν έχει βελτιωθεί η οικονομική κατάσταση του αιτούντος μπορεί να αποφασιστεί οριστική ή σημαντική διαγραφή χρεών. Το ύψος της διαγραφής προσδιορίζεται από τον δικαστή και η νομολογία ως τα τώρα μας έχει συνηθίσει σε σημαντικές διαγραφές οφειλών.